ساختن گِلِ بنٌائی
در معماری مردمی یزد تجاربی وجود دارد که چون به موقع خودیادداشت ، مورد بررسی و تائید قرار نگرفته اند نمی توان به فعالیت های ناشی از آنها « علمی » گفت ؛ امٌا در اکثر قریب به اتفاق موارد ، به خصوص در موارد شناخت ، اصلاح و کاربر خاک در بنائی ، کم و بیش با تجارب جهانی برابری می کند .
انتخاب خاک مورد استفاده در ساختمان سازی و اصلاح آن به منظور کاربر بهتر برعهده ی معماران و بنٌایان مجرب محلی است که به موقع خود ، و در ارتباط با هر بخش از ساختمان سازی ذکر خواهد شد . امٌا به طور کلٌی اصلاح خاک در وهله ی اوٌل ، و صرفنظر از سرندکردن ( به یزدی : غربال کردن ) و نخاله گیری ، نه اصلاح درترکیب اصولی مواد جامد خاک ، بلکه اصلاح در میزان آب و گازهای آن است که گازها خود غالبا" تابع میزان آب هستند و فعل و انفعال خاک و آب از اینجا است که طی دو عمل مکمل صورت می گیرد :
گِل خَش کردن
خَش کردن یا ورزدادن مخلوط آب و خاک به منظور به قوام آوردن و افزودن بر استحکام و دوام آن پس از کاربرد در ساختمان ، که ابتدا با لگد کردن به مقدار کافی و شاید ساعت ها شروع می شده است . معمولا" چنین کاری ساده ، امٌا نسبتا" سخت و مداوم را به کارگری ، یا کارگرانی ، ساده و غیر ماهر امٌا قدرتمند ( در یزد ، در دهه های 1340 و 1350 ، کارگران غیر ماهر بنٌائی که اکثر قریب به اتفاق آنان از روستاهای منطقه به منظور کار به شهر می آمدند را « فعله » می نامیدند ) می سپردند که این کارگران غیر ماهر و به اصطلاح بیسواد و فقط دارای قدرت بدنی با ورمالیدن پاچه های پیژامای خود به این کار می پرداختند و اصطلاح « پاچه ورمالیده » از اینجا ناشی شده است .
خواباندن
خواباندن یا گذاشتن گلِ خش شده به مدتی چند ساعته ، و اکثرا" مدتی دو سه روزه به منظور جذب کامل آب ( و عملا" فعل و انفعالات گازی درونی ) و دو باره و گاه چندباره خش کردن آن ؛ تا به طور کامل ورز بیاید .
در حوالی سال 1340 شمسی گفته می شد که برخی از اعیان ثروتمند شهر یزد حتی برای کفراژ ، یا به اصطلاح یزدی و به سبک گِلکاری یزدی ، برای چَرس ریزی و به خصوص خشت زنی ، و با کیفیتی بهتر برای ملاط گذاری ، از همین گِل استفاده می کرده اند .؛ امٌا کاربرد این گِل در کفراژ ، یا زیر بنا سازی ، و به اصطلاح خود یزدی ها « پی گذاری » به تنهائی نبوده است ؛ گاه به آن آهک اضافه می کرده اند ، در مواردی با کاه مخلوط می کرده اند ، یکی از افزودنی ها به آن ریگ و دیگری گچ بوده است که در این مقوله اصلاح ترکیب خاک ، در بخش مواد جامد آن ، صورتی حقیقی به خود میگیرد و از پالایش آن که تقریبا" در هرحال وجود داشته است فراتر رفته و می رود .
|
امتیاز مطلب : 5
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1
عضو شوید
عضویت سریع
آمار
وب سایت:
آمار مطالب
آمار بازدید
